Bezos'un düğününün gösterdikleri: Sınırlanan girişler, lüks ve şatafat

90’ın üzerinde özel jet, adeta kapatılan şehir, oyuncak timsahlar ve milyon dolarlık süslemeler… Bezos’un Venedik’teki düğünü, eşitsizliklerin patronlar lehine nasıl büyüdüğünün yeni bir göstergesi oldu.

Hasan Hüseyin Kapusuz

Amazon’un kurucusu multimilyarder Jeff Bezos, 3 gün süren gösterişli bir törenin ardından Venedik’te Lauren Sanchez ile evlendi. Düğüne birçok ünlü ismin katılması kadar, düğün boyunca yaşanan tartışmalar ve eylemler de kamuoyunun dikkatini çekti. Katılımcılar arasında ABD eski Başkanı Donald Trump’ın kızı Ivanka Trump da vardı. Eylemler sonucunda düğün mekanı değiştirilmek zorunda kalındı; etkinlik için 90’dan fazla özel jet havalandı, gondol seferleri askıya alındı ve şehrin 9 limanının tamamen dolduğu bildirildi. Jeff Bezos, Venedik’in hassas ekosistemine verilen zararı telafi etmeye çalışırcasına, önce Venedik lagün ekosistemini izleyen akademik araştırma kuruluşu Corila’ya 1 milyon euro bağışlamayı planladı, ancak tepkilerin büyümesi üzerine bu miktarı 3 milyon euroya çıkardı.¹

İddialara göre, resepsiyon ilk olarak Venedik’in kalbindeki 16. yüzyıldan kalma Scuola Grande della Misericordia’da yapılacaktı. Ancak eylemcilerin, konukların gelişini engellemek için şehri oyuncak timsahlarla dolduracaklarını açıklamaları üzerine Bezos plan değiştirerek resepsiyonu, protestoların gerçekleştirilmesinin neredeyse imkânsız olduğu, yüksek duvarlarla çevrili Arsenale adlı tarihi tersane kompleksine aldı. Diğer yandan çiftin kaldığı lüks Aman Venice oteli tamamen kapatıldı; diğer müşterilerin rezervasyonları iptal edildi.²

Tepkiler büyük

Tahmini 11 milyon Euro harcanan bu lüks düğün, 500 milyon Euroluk bir yatta düzenlendi. Greenpeace ve Everyone Hates Elon grupları tarafından organize edilen protestolar, artan eşitsizliğe dikkat çekti. Greenpeace aktivisti Clara Thompson şunları söyledi:

“Venedik iklim krizi altında batarken, milyarderler mega yatlarında sanki yarın yokmuş gibi partiliyorlar. Bu mesele sadece Jeff Bezos’la ilgili değil; mesele, hiçbir milyarderin hiçbir yerde sorumluluktan kaçamaması için oyunun kurallarını değiştirmek. Gerçek sorun, milyarderlerin adil vergi paylarını ödemekten kaçmasını sağlayan ve geriye kalan herkese faturayı ödeten bozuk bir sistemdir. Bu yüzden, adil ve kapsayıcı vergi kurallarına ihtiyaç var ve bu kurallar BM çatısı altında yazılmalı.”³

2025 yılında Londra’da başta Elon Musk olmak üzere zenginlerle mücadele etmek için kurulan Everyone Hates Elon grubu adına konuşan bir sözcü de şöyle dedi:

“Hükümetler zor seçimlerden söz ederken, kamu hizmetlerini finanse etmekte zorlanırken, Jeff Bezos yalnızca evlenmek uğruna bir şehrin yarısını günlerce kilitleyebiliyor. Sadece birkaç hafta önce, 11 dakikalık bir uzay yolculuğuna milyonlar harcadı. Bezos gibi milyarderlerin servet vergisi ödemesi gerektiğini gösteren bir işaret varsa, işte bu odur.”⁴

Eylemler karşısında Venedik Belediye Başkanı Luigi Brugnaro, Jeff Bezos’tan kamuoyu önünde özür dilenmesini istedi. Ancak Veneto Bölge Başkanı Luca Zaia ise milyarderi savundu:

“Jeff Bezos’un açık kollarla karşılanmasını istiyorum. Bölgemize görünürlük ve zenginlik getiren birine karşı protesto etmek bir utançtır.”

Lüksün bedeli

Bu açıklama, kısa bir süre önce şehre girişleri kısıtlamak için alınan kararlarla çelişiyor. Zira yılda yaklaşık 30 milyon günübirlik ve 4 milyon uzun süreli turist ağırlayan Venedik, aşırı kalabalığı kontrol altına almak için 18 Nisan – 27 Temmuz 2025 tarihleri arasında uygulanacak yeni politikayla şehre girişleri ücretli hâle getirdi. Önceden rezervasyon yapan turistlerden 5 Euro, son üç gün içinde başvuranlardan ise 10 Euro alınacak.⁵

Jeff Bezos, iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik iddialı söylemleriyle biliniyor. Kurucusu olduğu Bezos Earth Fund vakfı aracılığıyla bu alanda 10 milyar dolar yatırım yapacağını duyurmuştu. Amazon’un da 2040 yılına kadar “karbon sıfır” hedefi bulunuyor. Lauren Sanchez’in başkan yardımcılığı yaptığı bu vakfa sahip olmalarına rağmen, düğün için yapılan tüm organizasyonlar adeta iklim kaygılarının rafa kaldırıldığını gösteriyor. Adriyatik Denizi’ndeki 100’den fazla ada üzerine kurulu Venedik, küresel ısınma kaynaklı deniz seviyesi yükselmesinden en çok etkilenecek şehirlerden biri. Buna rağmen Sanchez’in “iklim değişikliğiyle mücadeleye adanmış” olduğunu iddia etmesi ve Bezos’un bu tehdidi “gezegenimiz için en büyük tehdit” olarak nitelendirmesine rağmen, misafirlerini şehre en yüksek karbon emisyonuna sahip ulaşım aracıyla —96 özel jetle— getirmeleri, söyledikleriyle yaptıklarının ne kadar çelişkili olduğunu ortaya koyuyor.⁶

Üstelik bu, Jeff Bezos’un ilk “lüks” kaprisi değil. Daha önce, kendisine ait dev yatın geçebilmesi için Rotterdam’daki tarihi köprünün bir bölümünün sökülmesini istemiş ve masraflarını karşılamayı teklif etmişti.⁷ Uzay yolculuğuyla da bir dönem gündeme gelen Bezos, bu seyahat için biletleri açık artırmayla 28 milyon dolara satmış, iniş sırasında yaptığı şu açıklamayla büyük tepki çekmişti:

“Her Amazon çalışanına ve her Amazon müşterisine teşekkür etmek istiyorum, çünkü tüm bunların parasını siz ödediniz.”⁸

Eşitsizlik büyüyor

Bu ayrıcalıklı yaşam biçimi sürerken, dünyada da, Türkiye’de de zenginler daha da zenginleşiyor. Oxfam’ın 25 Haziran 2025 tarihli raporuna göre, yalnızca son 10 yılda en zengin %1’in yeni kazandığı servet 33,9 trilyon doları geçti. Bu artış, dünya genelindeki en yüksek yoksulluk sınırının 22 katına eşit. 1995–2023 arasında ise küresel özel servet 342 trilyon dolar arttı. Günümüzde en zengin %1, dünya varlıklarının %43’ünü elinde tutuyor.⁹

Bu servet yoğunlaşmasına karşın, işçilerin sömürü düzeninde yaşadığı gerçeklik değişmiyor. Pandemi sırasında Amazon’un New York’taki JFK8 tesisinde, sağlık önlemlerinin yetersizliğini protesto ettiği için işten atılan Chris Smalls’un mücadelesi kısa sürede Amazon Labour Union’un (ALU) kurulmasına yol açtı. ALU, %50’nin üzerinde oyla sendika seçimini kazandı. Ancak sendikalaşma süreci oldukça zor geçti. Amazon yönetimi, işçileri sendika aidatlarının maaşlarından kesileceğiyle tehdit etti ve sendika karşıtı toplantılara katılmaları için zorladı.¹⁰

Mücadele sadece JFK8 ile sınırlı kalmadı. Kuzey Carolina’daki RDU1 tesisinde örgütlenen Carolina Amazonians United (CAUSE) işçileri de sendikalaşmak için direniyor. Amazon yönetimi, bu işçileri gözaltına aldırmakla kalmadı¹¹, sınır dışı edilmekle de tehdit etti. Özellikle 2. Trump dönemine güvenen şirket, ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza polisi ICE’ı, göçmen kökenli işçilere karşı kullanmaktan çekinmedi.¹²

Bu neoliberal düzenin sonuçları yalnızca Amerika’da değil, Türkiye’de de çarpıcı bir şekilde hissediliyor. Türkiye’de en zengin %1’lik kesim, ülkenin toplam servetinin %40’ına sahip. Bu oranla Türkiye, Avrupa’da servet dağılımı eşitsizliğinde ilk sırada. En zengin %5 ve %10’un servetten aldığı pay açısından ise ikinci sırada yer alıyor.¹³

Notlar: