AKP’nin çocuk katili düzeni bir can daha aldı: Eyüp’ün ölümünün gösterdikleri

Türkiye’de çocuk işçiliği, AKP’nin politikalarıyla devam ediyor ve her yıl yüzlerce çocuğun canına mal oluyor. 12 yaşındaki Eyüp Can Güner’in ölümü, güvencesizliğin, ve çocuk emeği sömürüsünün ne boyuta eriştiğini gösteren bir örnek olarak karşımızda duruyor.

Hasan Hüseyin Kapusuz

Mersin’in Anamur ilçesinde, bir pasaj içindeki dönercide servis elemanı olarak çalışan 12 yaşındaki Eyüp Can Güner, işyerinde yaşanan bir tartışmanın ardından ölü bulundu. Olay, gece saat 04.00 sularında meydana geldi. İddiaya göre, ustabaşı olarak çalışan N.U., Eyüp Can’a “yavaş çalışıyor” diyerek tepki gösterdi. Anamur Cumhuriyet Başsavcılığı koordinesinde yürütülen soruşturma kapsamında polis ekipleri, şüpheli N.U.’yu gözaltına aldı. Olayla ilgili soruşturma sürüyor.

Eyüp Can’ın babası İbrahim Can, oğlunun bedeninde fark ettiği kesik izlerine dikkat çekerek olayın basit bir düşme sonucu olmadığını düşündüklerini ifade etti. Savcının, bu izlerin bıçaklama olmadığını söylediğini aktaran baba, “Çocuğumun vücudunda iki üç farklı yerde kesikler vardı. Kendi gözlerimle gördüm. Ama bunların bıçak izi olmadığını söylediler. Kaçarken bir yere çarpıp sürtünmüş ya da düştüğü yerde bir şey parçalamış olabilir, dediler. Ama eğer sadece düşmüş olsaydı, yalnızca boynunun kırılmış olması gerekirdi. Diğer yerlerinde hiçbir iz, çizik ya da leke yoktu,” ifadelerini kullandı.

Otopsi raporunu beklediklerini belirten baba İbrahim Can, adli tıp sonuçlarının çıkmasının bir ay ya da daha fazla sürebileceğini söyledi. Oğluna yapılan ilk müdahale sürecini anlatan baba, hastanede kendisine “Düşme değil, bıçaklanma olabilir” denildiğini; acil servisteki doktorun da “Bu bir bıçak darbesi olabilir, herhangi bir kesici aletle oluşmuş olabilir” dediğini aktardı.

İbrahim Can, emekli olduğunu ancak geçinemediği için hâlâ bir gazinoda piyanist olarak çalıştığını anlattı. Yoksullaştırılan ailelerden sadece biri olarak çalışma sebebini şöyle açıkladı: “Bu yaşta neden çalıştığını soracaksınız… Emekliyim ama geçinemiyorum. 16.800 lira maaş alıyorum, bunun 10 binini kiraya veriyorum. Eyüp de bu durumu görüyordu. Okul masraflarını karşılayabilmek için çalışmak istedi.” Önce sanayide çalışmak isteyen oğluna karşı çıktığını belirten Can, “Sanayi uzak, E5’ten geçmen gerekir, bisikletle gidemezsin” dediğini; ardından bir arkadaşının dönerci dükkânında çalışması için teklifte bulunduğunu, oğlunu işten eve getirip götüreceği şartıyla kabul ettiğini söyledi.¹

Çocukların katili düzen

2025 yılının ilk 5 ayında 28’i ve son 12 yılda 261’i 15 yaş altı olmak üzere en az 770 çocuk işçi hayatını kaybetti. 5-14 yaş arasındaki yüzbinlerce çocuk, ağırlıklı olarak mevsimlik tarım işlerinde olmak üzere; sokaklarda, tekstil, gıda, metal atölyelerinde ve inşaatlarda çalışıyor. 15-17 yaş grubundaki çocuklar ise yine mevsimlik tarım işçiliğine yönlendirilirken, son yıllarda bu yaş grubundaki çocukların çalışma alanları şehir merkezlerinde sanayi, inşaat ve hizmet sektörlerine doğru kaymış durumda. Özellikle sanayi, inşaat ve hizmet sektörleri giderek daha fazla çocuk işçi çalıştırmaya yönelik teşvik ediliyor.

Bu durumun en büyük nedenlerinden biri, AKP’nin bizzat uyguladığı MESEM politikasıyla çocukların eğitim hayatından koparılıp işçi olmaya zorlanması. Bir diğer önemli etken ise sermayenin ucuz iş gücü ihtiyacı. Bu sistemin aradığı işçi profili belli. Asgari ücretin altında maaşla, sigortasız, uzun saatler boyunca, sendikasız ve haklarını bilmeden çalışan gençler.²

Cinayetler yılı 2025

2025 yılı içerisinde çok fazla sayıda çocuk işçi, iş cinayetinde katledildi.

7 Nisan’da Kayseri’nin Sarıoğlan ilçesindeki Kızılırmak Nehri kenarındaki kum ocağında, iş makinesinin yağ bakımını yapan 17 yaşındaki Mehmet Özarslan, dengesini kaybedip suya düşerek gözden kaybolmuştu. Yaklaşık 26 saat sonra Özarslan’ın cansız bedenine ulaşılmıştı.³

13 Nisan’da Niğde’nin Bor ilçesindeki plastik geri dönüşüm tesisinde çalışan 14 yaşındaki Abdurrahman Özkul, Niğde Valisi Cahit Çelik’in başkanlığını yaptığı Bor Organize Sanayi Bölgesi’nde, kayıtsız şekilde çalıştırılıyordu. 13 Nisan’da yaşamını yitirmişti.⁴

14 Nisan’da Konya’nın Beyşehir ilçesinde, su kuyusu açma çalışması sırasında kopan sondaj halatının kancası 14 yaşındaki Suriye uyruklu Yusuf Mısri’nin yüzüne çarptı. Yusuf, olay yerinde hayatını kaybetmişti.⁵

17 Nisan’da Samsun Atakum’da, 17 yaşındaki lise öğrencisi Necip Fazıl Çırak, stajyeri olduğu firmanın elektrik işlerini yaptığı inşaatta seyyar merdivenle çalıştığı sırada ikinci kattan birinci kata düştü. Ambulansla hastaneye kaldırılan genç kurtarılamamıştı.⁶

1 Mayıs’ta 14 yaşındaki Suriyeli çocuk işçi Ali, Tekstilkent’te çalıştığı tekstil atölyesinde asansör ile duvar arasında sıkışarak yaşamını yitirmişti.⁷

4 Mayıs’ta Çanakkale’nin Lapseki ilçesine bağlı Kangırlı köyünde, Küçük Sanayi Sitesinde tamirci çırağı olarak çalışan 15 yaşındaki Şerafettin Başarır’ın elindeki balata spreyi birden alev aldı. Vücudunun yüzde 85’inde yanıklar oluşan Başarır, dördüncü derece yanıkları nedeniyle 10 gündür hastanede tedavi görmesine rağmen kurtarılamamıştı.⁸

Güvencesiz şartlar

İSİG verilerine göre, son 12 yılda en az 742 çocuk iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Bu cinayetlerin ardında ihmaller ve güvencesiz çalışma koşulları bulunuyor.

2013-2024 yılları arasında; Trafik, Servis Kazası nedeniyle 201 çocuk; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 125 çocuk; Ezilme, Göçük nedeniyle 103 çocuk; Yüksekten Düşme nedeniyle 71 çocuk; Şiddet nedeniyle 61 çocuk; Elektrik Çarpması nedeniyle 48 çocuk; Yıldırım Düşmesi nedeniyle 44 çocuk; Patlama, Yanma nedeniyle 29 çocuk; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 15 çocuk; Kesilme, Kopma nedeniyle 13 çocuk; İntihar nedeniyle 11 çocuk; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 9 çocuk; diğer nedenlerden dolayı ise 12 çocuk işçi hayatını kaybetti.⁹

Hukuki durum

Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, çocukların ekonomik sömürüye uğramasını ve ağır işlerde çalıştırılmasını açıkça yasaklıyor. Aynı şekilde, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 138 ve 182 sayılı sözleşmeleri, çocuk işçiliğini önlemek adına devletlerin atması gereken somut adımları tarif eden bağlayıcı belgeler.

Türkiye, bu uluslararası sözleşmeleri imzalamış ve resmen kabul etmiş durumda. Ancak gerçekler bunun tam tersi. Yaşanan çocuk işçi ölümleri, bu yükümlülüklerin yalnızca kâğıt üzerinde kaldığını ve uygulanmadığını açıkça ortaya koyuyor.

Çocukların eğitim, sağlık ve hatta yaşam hakkı, sistemin çıkarlarına feda edilmekte; çocuk emeği “ekonomik zorunluluk”, “meslek öğrenme” ya da “aileye destek” gibi gerekçelerle meşrulaştırılmak isteniyor. Bu anlayışın sonucu olarak da her yıl daha fazla çocuk, iş cinayetlerinde hayatını kaybediyor.¹⁰ Çocuk işçiliğin son bulmasının yolu ise uluslararası sözleşmelerden değil, emekçilerin iktidarda olduğu bir düzeni kurmaktan geçiyor.

Notlar: