Büyüyen kumar sektörü neyin habercisi?

Ünlülerden futbol kulüplerine, ekranlardan banka hesaplarına kadar yayılan yasa dışı bahis ağı hem milyarlarca liralık bir rant yaratıyor hem de binlerce insanın hayatını karartıyor.

Hasan Hüseyin Kapusuz

Yasalından yasadışına kadar her türlüsü ülkemizde oldukça yaygınlaşan kumar, her geçen gün daha da fazla insanın hayatını etkiliyor. Bu artışın en önemli nedenlerinden biri de sanal kumar siteleri. Yasa dışı kumar siteleri yalnızca insanların hayatlarını karartmakla kalmıyor; aynı zamanda kara para aklamaya ve organize suçlara da zemin hazırlıyor.

Milli Piyango İdaresi’nin Demirören’e devredilmesiyle başlayan süreçte, “şans oyunu” adı altında yürütülen kumar türlerinde büyük bir patlama yaşandı. Bugün birçok internet sitesi üzerinden yasal olarak kumar oynanabilirken, başta bahis olmak üzere çeşitli kumar türlerinin doğrudan reklamı da yapılıyor.

Son üç yılda yasa dışı bahis ve kumar sitelerinin sayısı 10 kat artarken, prosedürdeki boşluklar nedeniyle bu sitelerin kapatılması ortalama 15 günü buluyor. Üstelik site kapatılsa bile, yalnızca bir harf veya noktalama işaretinin değiştirilmesiyle yeniden açılabiliyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre dünya genelinde 1,8 trilyon dolarlık bir pazar büyüklüğüne ulaşan yasa dışı bahis sektörü, Türkiye’de ise 100 milyar lirayı aşmış durumda.¹

Papara’da neler oldu?

Yasa dışı sitelere para transferini mümkün kılan uygulamalardan biri olan Papara’ya 27 Mayıs tarihinde yasa dışı bahis operasyonu başlatılmıştı. Şirketin sahibi Ahmet Faruk Karslı da dahil olmak üzere 13 kişi gözaltına alındı.² 10 milyondan fazla indirilen Papara bu alandaki en dikkat çekici uygulama olsa da bu ilk operasyon değildi. 17 Mart’ta başlatılan operasyonlarda, PayFix, BankPozitif ve Flash TV’nin sahibi Erkan Kork başta olmak üzere toplamda 43 kişi gözaltına alınmıştı.

Erkan Kork hakkında bu ilk soruşturma değil. Daha önce de dolandırıcılık, ölüm tehdidi, hakaret ve vergi usul kanununa muhalefet gibi çeşitli suçlardan davalar açılmıştı.³ Bu kadar iddia ve 2021’de başlatılmış bir yasa dışı bahis soruşturması varken, BankPozitif’i satın alabilmesi de ayrıca dikkat çekici. Çünkü normal şartlarda bir banka satın almak için BDDK tarafından sıkı bir denetim sürecinden geçmek ve faaliyet izni almak gerekiyor. Bu durumda Kork’un 2024 yılında BDDK Başkan Yardımcısı Mustafa Aydın’ın düğününde taktığı altınları hatırlatmamız yerinde olacaktır.⁴

Bu sistemden elde edilen paranın çekilebilmesi için kişilerin banka hesapları 20 ila 30 bin lira karşılığında kiralanıyor. Türkiye’de yaklaşık 300 bin kişinin banka hesabının yasa dışı bahis organizasyonları tarafından bu şekilde kiralandığı tahmin ediliyor.⁵

Tanıdık yüzler kullanılıyor

Son dönemdeki yasa dışı bahis furyasının bu kadar büyümesine ünlülerin paylaşımları da çok etkili. 2024 yılının son günlerinde başlatılan “sanal kumar reklamı ve teşviki” operasyonunda 23 sanatçı ve sosyal medya fenomenine soruşturma açılmıştı. Aralarında Serdar Ortaç ve Mehmet Ali Erbil’in de bulunduğu soruşturmalarda bu ikili ev hapsi almıştı.⁶ Sosyal medya fenomeni İbrahim Yılmaz ise çıkarıldığı ilk mahkemede tutuklanırken, bir ay sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı.⁷

Bu isimler dışında soruşturmada ayrıca oyuncu Ersin Korkut, bazı dizi oyuncuları, rap sanatçısı Tepki, YouTube içerik üreticileri Deniz Aksoy ve Zeynep Buse Korkmaz, sosyal medya fenomenleri Özgür Yağan, Mükremin Gezgin, Erkan Müldür ve Mesut Can Eray’ın da yasa dışı bahis reklamı yaptığı görülüyor.⁸

Bunca isme reklam yaptırmakla yetinmeyen yasa dışı bahis siteleri, başka ünlülerin de videolarını da kendi reklamlarını yapıyormuş gibi göstermekten çekinmiyor. Dizi sahnesinden bir kesit alınarak yasa dışı bahis reklam videosunda paylaşılan oyuncu Giray Altınok konuyla ilgili hukuki süreç başlattıktan sonra Instagram’dan açıklama yapıp “Benim bir televizyon reklamım üzerinden alınan bir görüntü yasa dışı bir kumar sitesi tarafından montajlanıp kullanılıyor. Direkt olarak yasal işlem başlattık fakat buradan da bilgilendirmek istedim. Bu rezilliğin elbette ki benimle herhangi bir alakası yoktur.” demişti.⁹

Sahalardan ekranlara

Reklamlar sadece ünlülerle sınırlı kalmıyor. Spor maçlarında panolarda da denk geldiğimiz yasa dışı bahis ile ilgili TV8, Exxen ve S Spor’a ceza kesilmişti. Ancak bu reklamlar yalnızca bu kanallarla sınırlı kalmadı; TRT ve onun dijital platformu Tabii’de de bu tür reklamlara rastlandı.¹⁰ Yasal bahis siteleri ise dört büyük futbol kulübüne sponsor olurken, Meritking’in Galatasaray sponsorluğu ve Papara’nın Trabzonspor’un stadyum isim hakkını alması dikkat çekiyor. Fenerbahçe ve Beşiktaş’la da sponsorluk anlaşmaları yapılmış durumda.

Avrupa maçlarında tabela sponsorlukları daha da göze çarpıyor. Örneğin, 2021 yılında İsviçre’de oynanan Lugano-Fenerbahçe karşılaşmasında, stattaki reklamlarla televizyonda gösterilen reklamlar birbirinden farklıydı. Yasa dışı bahis reklamlarının sadece Türk izleyicilere yönelik olduğu, maç sırasında yapılan çekim açılarıyla anlaşılmıştı.¹¹

Benzer bir durum 14 Ekim 2024’te TV8’de yayınlanan İzlanda-Türkiye maçında yaşanmıştı. Maç sırasında yayınlanan reklamlarda Meritking’in logosu görülmüştü. TV8’in sahibi Acun Ilıcalı, karşılaşma sonrası sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada “Reklam panolarıyla ilgili somut bir cevap vereyim: LED ekranlar İzlanda Federasyonu’na ait, bizimle uzaktan yakından ilgisi yok. Bunu kasten manipüle edenlere; biz herhangi bir anlaşma yapmadık, paranın yarısını da almadık.” diyerek kendini savunmaya çalışmıştı.¹²

Ocak ayında yeniden açılan Meritking soruşturması kapsamında, bu reklama TFF tarafından 13 Eylül 2024’te “uygundur” izni verildiği öğrenildi. 15 Eylül 2024’te, 2 yıllık 14 milyon 60 bin dolar + KDV bedelle yapılan sponsorluk anlaşması, Galatasaray’a bu sponsorun yasa dışı bahis sitesi olduğu ve bu nedenle hukuki süreç başlatıldığına ilişkin ihtar gönderilmesi üzerine, 17 Eylül 2024’te askıya alındı ve 30 Eylül 2024 tarihinde iptal edildi.¹³

Yasa dışı bahis suçu ve cezası

7258 sayılı Kanun’a göre lisanssız bahis oynatanlara 3 ila 5 yıl hapis ve 10 bin güne kadar adli para cezası veriliyor. Yurt dışındaki oyunlara Türkiye’den internetle erişim sağlanmasına aracılık edenler 4 ila 6 yıl hapisle cezalandırılıyor. Para transferine aracılık edenlere 3 ila 5 yıl hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası uygulanıyor. Reklamla teşvik edenlere ise 1 ila 3 yıl hapis cezası var. Bahis oynayanlara ise 5 bin TL ile 20 bin TL arasında idari para cezası kesiliyor.

Mehmet Şimşek’in sürdürdüğü ‘rasyonel’ politikaların sonucu olarak yaşadığımız ekonomik sıkıntılar ve gelir eşitsizliği, emek harcamak ile kazanç elde etmek arasında olması gereken bağı zayıflatıyor. Kolay yoldan para kazanma arzusu, çalışarak kazanma anlayışının önüne geçmeye başlıyor. Bu tür sosyo ekonomik koşulların etkisiyle kumara başlama yaşı ülkemizde 10’a kadar düşmüş durumda. Yeşilay’a yapılan başvuruların yüzde 36’sını ise kumar bağımlılığı oluşturuyor.¹⁴

Notlar: