Faladdin’in sahibi tutuklandı: Dijital dünyada yükseliş, düşüş ve kanaat önderliği

Faladdin ve Binnaz gibi uygulamalarla tanınan Sertaç Taşdelen’in tutuklanması, yalnızca dijital falcılık yoluyla suçtan gelir elde etme iddialarını değil; aynı zamanda bireysel başarı mitlerinin, girişimcilik söyleminin, sahte bilim pazarının ve yapay zekâ destekli rehberlik sistemlerinin sınıfsal ayrıcalıklarla nasıl iç içe geçtiğini de açığa çıkarıyor.

Mert Öztunç

Geçtiğimiz günlerde Faladdin, Binnaz ve Alim gibi uygulamaların geliştiricisi olan Asteria Yazılım A.Ş.’nin kurucusu Sertaç Taşdelen, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu ve bilirkişi raporları doğrultusunda; “fal bakmak amacıyla kurulan bilişim sistemleri aracılığıyla suçtan gelir elde etmek” ve bu geliri yurt dışına transfer etmek suçlamalarının yanı sıra “Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Şeddine ve Türbedarlıklar ile Birtakım Unvanların Men ve İlgasına Dair Kanun’a muhalefet” ile “suç işleme amacıyla örgüt kurma ve yönetme” suçları kapsamında tutuklandı.¹

MASAK raporlarına göre, Taşdelen’e ait şirketler ve dijital platformlar üzerinden yüz milyonlarca liralık işlem yapıldığı tespit edildi. Bu işlemlerin önemli bir kısmının yurt dışındaki hesaplara aktarıldığı saptandı. Soruşturma kapsamında Taşdelen’in banka ve elektronik para kuruluşlarındaki varlıkları, araçları ve Asteria Yazılım A.Ş.’deki hisseleri olmak üzere toplam 200 milyon TL değerindeki mal varlığına mahkeme kararıyla el konuldu.²

Sertaç Taşdelen’in Sulh Ceza Hakimliği’nde verdiği ifadeler, pek çok açıdan dikkat çekiciydi. “Askerliği komando olarak yaptım ve birincilikle bitirdim.”, “Ortaokul ve lisede kavgaya karışmışlığım yok, trafik cezası bile yemedim. Vatanını, milletini seven biriyim. Yüksek mal varlığına sahip biri değilim. Ben bir kanaat önderi olmak istiyorum.” gibi açıklamaları, suçla doğrudan ilgisi olmayan ancak kendisini “iyi yurttaş” kategorisinde konumlandıran bir stratejiyi yansıtıyor. Bu tür savunmalar, kendisini isnat edilen suçların öznesi olmaktan uzaklaştırma amacı güderken, aynı zamanda kurduğu anlatının temelini de oluşturuyor.

Öte yandan, “Daha sonra toplam uygulama sayımız altıya çıktı. Kıble bulucu, Alim uygulaması, çocuklar için bir uygulama ürettik. Bizler yapay zekânın da kullanıldığı uygulamalar geliştiriyoruz. Falcılıkla, muskacılıkla, üfürükçülükle, hocalıkla alakamız yoktur. Ben falcılara inanmam. Yurt dışında konuşmalar yaptım.” sözleriyle hem suçlamalardan sıyrılmaya hem de geliştirdiği ürünlerle kendi kullanıcı kitlesi arasında bir entelektüel mesafe yaratmaya çalıştığı görülüyor. Bu çelişkili gerekçelendirmeler, Taşdelen’in hem bireysel pozisyonunu hem de temsil ettiği girişimcilik modelini anlamak açısından önemli bir düşünsel zemin sunuyor.³

Girişim ekosistemi

Sertaç Taşdelen, “girişim ekosistemi” olarak tanımlanan çevrelerde sıkça seminerlere konuşmacı olarak davet edilen ve bu konuşmalarında belirli vurguları istikrarlı biçimde yineleyen bir figür. Neo-liberalizmin yükselişiyle eş zamanlı olarak gelişen bireysel kurtuluş temelli anlatılar, hem Türkiye’de hem de dünya genelinde geniş bir alıcı kitlesi bulmuş durumda. Girişimcilik kültürü ve bu kültürün temsilcilerinin sahiplendiği söylemler de tam bu bağlamda, bireyin çabasıyla her şeyi mümkün kılabileceği yanılgısına dayalı bir anlatının taşıyıcısı olarak öne çıkıyor.

Taşdelen’in konuşmalarında öne çıkan söylemler de bu anlatıyı besleyen özellikler taşıyor. İnsanların yalnızca bakış açılarını değiştirerek ve istikrarlı bir şekilde çalışarak sınıf atlayabilecekleri iddiası, yapısal eşitsizlikleri görünmez kılan ve bireysel başarıyı mutlaklaştıran bir bakış açısının yeniden üretimi.⁴ Bu anlatının içine hangi unsurların yerleştirilip hangilerinin dışarıda bırakıldığı ise bilinçli tercihlerle şekilleniyor.

Taşdelen’in Dubai Kraliyet Ailesi ile olan tanışıklığı, özgeçmişinde öne çıkardığı bir detayken;⁵ “genç girişimcilere” yönelik konuşmalarında bu tür ayrıcalıklı ilişkilerden söz etmemesi bu bilinçli tercihlere örnek verilebilir. Bu bağlamda, tutuklanmasının ardından yaptığı “Ben bir kanaat önderi olmak istiyorum” açıklaması, kendi etrafında ördüğü bireysel başarı ve ilham figürü inşasının ne kadar merkezi olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Tüm bu çerçevede, tutuklanmasının ardından verdiği “Ben bir kanaat önderi olmak istiyorum” ifadesi⁶ de, kendi etrafında inşa ettiği bireysel başarı ve ilham figürüne yüklediği anlamı açıkça ortaya koyar.

Dijital falcılık

Sertaç Taşdelen’in tutuklanmasına neden olan Faladdin ve Binnaz uygulamaları, spiritüalizm ekseninde kullanıcıyla buluşan dijital sistemlerdir. Taşdelen’in anlatımına göre, Binnaz’ın temelleri, annesi Binnaz Hanım’a bir arkadaşının fal baktırmak istemesi üzerine WhatsApp’tan gönderilen kahve telvesi fotoğrafıyla atılmıştır. Zamanla gelişen ve yapay zeka destekli algoritmalarla çalışan Faladdin, kahve ve tarot falına odaklanmasının ötesinde yakın dönemde çevrim içi flört uygulaması olarak da hizmet vermeye başlamıştı.⁷ Binnaz ise; nümeroloji, theta şifası, falcılık, durugörü, astroloji, enerji terapisi ve reiki gibi bilimsel temelden yoksun alanların “uzmanları”nı tüketicilerle buluşturan bir dijital pazar yerine dönüşmüştü.⁸

Sertaç Taşdelen’in sahibi olduğu, tutuklama sürecinde hisselerine el konulan ve Bilişim Vadisi şirketlerinden biri olan Arteria Yazılım A.Ş.’nin⁹, Binnaz ve Faladdin dışındaki uygulamaları ise; İslami bir yol gösterici ve refakatçi yapay zeka olarak tanımlanan Alim, yapay zeka destekli bir şekilde alışkanlık edinme sürecine yardımcı olduğu iddia edilen Habita, ve çocuklar için insan eliyle kürate edilip güvenli bulunduğu söylenen içerikleri barındıran Vimbo’dur.¹⁰ Bu çeşitlilik, dijital pazarın hem dini hem seküler hem de “aile dostu” alanlarını kapsayacak şekilde geniş bir tüketici yelpazesi hedeflendiğini de gösteriyor.

Sertaç Taşdelen’in tutuklanması, yalnızca kişisel bir skandal olmanın ötesinde; bir dönemin girişimcilik mitosunu, bireysel başarı anlatılarını ve dijital ekonomi stratejilerini sorgulamak için önemli bir fırsat sunuyor. Bu vaka, Taşdelen’in Sulh Ceza Hakimliği’ndeki “Ben bir kanaat önderi olmak istiyorum.” sözüyle, bireysel başarı öykülerinin ardında gizlenen sınıfsal avantajları; “Bizler yapay zekânın da kullanıldığı uygulamalar üretiyoruz. Falcılıkla, muskacılıkla, üfürükçülükle, hocalıkla alakamız yoktur. Ben falcılara inanmam.” ifadeleriyle ise dijital platformların sahte bilimle kurduğu ilişkileri ve yapay zekâya dayalı rehberlik sistemlerinin toplumsal etkilerini yeniden düşünmeyi zorunlu kılıyor.

Notlar: