Gerici ısrar sürüyor: Anıtkabir’e komşu cami planı yine mahkemeden döndü

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Anıtkabir’e komşu bir alana cami yapılması yönündeki imar planı değişikliği, mahkeme tarafından reddedildi. Bu alana cami yapılması için ısrarlı imar girişimleri ve mahkemenin ret kararları, eski AKP’li belediye başkanı Melih Gökçek’e kadar dayansa da Mansur Yavaş yönetimi de bu konuda suçlu durumda.

Ecrin Özdil

Ankara 3. İdare Mahkemesi, cami yapılmasına olanak tanıyan plan değişikliğini, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının yapmış olmasına rağmen kamu yararı ilkesine, şehircilik esaslarına ve önceki yargı kararlarına açıkça aykırı buldu. Mahkeme kararında ayrıca, yapılan değişikliğin teknik ve nesnel gerekçelerden yoksun olduğu vurgulandı. Özellikle 2024 yılı Ekim ayında Ankara 6. İdare Mahkemesi’nin aynı alana ilişkin iptal kararı alınmasına rağmen bu kararın göz ardı edilerek planın yeniden hazırlanması, mahkeme tarafından önceki yargı kararlarının açıkça yok sayılması anlamına geliyor.¹

Bu son kararla birlikte, Anıtkabir çevresine cami yapılmasına yönelik tüm girişimler dördüncü kez yargıdan dönmüş oldu.

Gizli imar planları ve Gökçek’in izleri

2016’da AKP’li Belediye Başkanı Melih Gökçek döneminde, Beşevler semtindeki “eğitim alanı” olarak tanımlanan parselin imar planı kamuoyundan gizli bir biçimde “ibadet alanı” olarak değiştirildi.² Bu alan, 1925 yılında Mustafa Kemal tarafından “eğitim amacıyla kullanılmak üzere” tahsis edilmiş ve sonrasında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilmişti.³ Anıtkabir’e yalnızca 300 metre uzaklıkta yer alan bu parselde bir dönem Anadolu Otelcilik ve Turizm Lisesi, ardından da Hacettepe Devlet Konservatuvarı yer alıyordu. Her iki kurum da, “depreme dayanıksız” oldukları gerekçesiyle yıkıldı.⁴

Gökçek’in ardından göreve gelen AKP’li Mustafa Tuna döneminde de, 2019 Yerel Seçimlerinden yalnızca 15 gün önce, aynı arazi üzerinde tekrar ibadet alanına dönüştürülmek üzere imar planı değişikliğine gidildi. Ancak bu girişim, Ankara 18. İdare Mahkemesi tarafından, “Beşevler Meydanı’na cami yapılması eğitim içeriğini zedeler” gerekçesiyle ikinci kez iptal edildi.⁵

AKP, CHP fark etmiyor

AKP’nin 23 yıllık iktidarında Cumhuriyetin kamusal ve ilerici değerlerine karşı sürdürülen gerici ve sermaye odaklı dönüşüm, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin CHP’ye geçmesiyle kesintiye uğramadı. Mahkeme kararlarıyla iki kez iptal edilmiş olan bu tahsis, 11 Haziran 2023’te yeniden gündeme getirildi. 50 dönümlük eğitim alanına “Diyanet Külliyesi” yapılmasını öngören yeni plan değişikliği bu kez CHP’li Mansur Yavaş tarafından Belediye Meclisine sunuldu ve AKP, CHP, MHP ve İYİ Parti’nin oy birliğiyle kabul edildi.⁶

İmar değişikliğinde gerekçe olarak, üniversite kampüslerinin çevresinde bulunan bu alanın ibadet alanı ihtiyacını karşılamak olduğu belirtildi. Ankara Büyükşehir Belediyesi, bilimsellikten ve laiklikten uzak olan bu tutumunun yanı sıra, Anıtkabir’in silüetinin bozulmayacağını söyleyerek imar değişikliğini savundu.⁷ Mahkemede de iptal kararında yararlanılan bilirkişi raporunda, 500 metrelik çevredeki dört ibadet alanının yeterli olduğu belirtildi. Gelen itiraz dilekçeleri ve bilirkişi raporlarıyla Ankara 6. İdare Mahkemesi, imar planının iptaline hükmetti.⁸

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin imar değişikliği talebinin de reddedilmesinin ardından, mahkeme kararına uyulmadı. Mansur Yavaş’ın bu ısrarına destek, bu kez Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’ndan, yani AKP’li Murat Kurum’un bakanlığından geldi.

Mahkeme tarafından üç kez iptal edilmiş olan alan için bu kez Bakanlık tarafından yeni bir imar planı hazırlandı. Gerekçe olarak, alanın “üniversite fakülteleri ve ticari alanlara hizmet vereceği” iddia edildi. Süreç içinde Mansur Yavaş ile Murat Kurum’un da görüşmeler gerçekleştirdiği kamuoyuna yansıdı. Bakanlık tarafından hazırlanan proje raporunda, 34 bin 803 metrekarelik arazinin 13 bin 667 metrekaresinin (%39,33) cami alanı olarak planlandığı görülüyor.⁹ ¹⁰

Anıtkabir’e komşu olan eğitim alanı üzerindeki cami inşa girişimleri, yalnızca AKP iktidarının değil; CHP’li Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin de dâhil olduğu, uzun yıllardır süregelen gerici ve rant temelli bir planlamanın ürünü olarak dikkat çekiyor. Bu süreçte bir meslek lisesi ve bir konservatuvar yıkılırken, ortaya çıkan tablo, yönetimlerin yalnızca biçimsel olarak değil, planlama anlayışında da süreklilik gösterdiğini ortaya koyuyor.

Cumhuriyet’in ilerici değerlerine yönelik bu tür müdahaleler AKP eliyle yürütülüyor gibi gözükse de CHP de bu konuda masum değil. Görünürdeki iktidar değişimlerinin, gericilik ve sermaye odaklı uygulamaları kesintiye uğratmadığı bu örnekte bir kez daha somutlaşmış durumda.

Notlar: