Girişimcilik mi, patron zorbalığı mı?: Hakkı Alkan örneğinin gösterdikleri

Hakkı Alkan’ın bir emekçiye saksı fırlatması, Türkiye’de “girişimcilik” maskesinin ardındaki sınıfsal gerçeği gözler önüne seriyor. İşçilerine mobbing uygulayan, emeği sömüren ve AKP ile kurduğu çıkar ilişkileriyle güçlenen patron tipi, mevcut düzenin karakterini ortaya koyuyor.

Ekin Gözek

Geçtiğimiz günlerde teknoloji sitesi ShiftDelete.net’in sahibi Hakkı Alkan; sitenin genel yayın yönetmeni olan Samet Jankovic’e, yaşanan bir tartışma sırasında saksı fırlattığı kamera kaydıyla sosyal medyada gündem oldu. Olay sonrası mağdur Jankovic, saksı fırlatma olayının yaşadığı mobbing ve baskının yalnızca görünen kısmı olduğunu şu sözlerle aktardı: “4 yılda yaptığım ek mesailerin hiçbirini, ben dahil arkadaşlarım almadı. Daha geçtiğimiz gün bana yapılan zam iptal edildi. Mobbing kısmına değinmiyorum bile. Küfürler, tehditler havada uçuşan bir kurumdan bahsediyorum.”

Bu ifadeler, Alkan’ın şirketinde işçilerin karşılaştığı mobbing ve hak gasplarının sıradanlaştığını açıkça gösteriyor. Buna rağmen Hakkı Alkan, tüm kamera kayıtlarına rağmen olayı küçümseyerek, “Tartışma esnasında, sinirlerime hâkim olamayarak o anda yanımdaki çiçeğin dalını masasına doğru fırlattım ve kendisine denk geldi.” açıklamasıyla gerçekliği saptırarak sosyal medyadaki destekçi ve kapsayıcı girişimci imajını korumaya çalıştı.¹

Tek mağdur Jankovic değil

Olayın ardından yalnızca Jankovic değil, Alkan’ın eski çalışanları da yaşadıklarını paylaşmıştı. Uzun süre ShiftDelete.net bünyesinde çalışan Ebru Meral, sosyal medyada şöyle dedi:

“Çalışırken sürekli küçümsenme ve aşağılamaya maruz kaldım. Yaptığımız emeğin hiçbir değeri yoktu. En ufak hatada azar, en büyük başarıda bile takdir yerine hakaret gördük.”

Bir diğer eski çalışan Emin Çıtak ise, benzer baskıları yaşadığını dile getirerek, “Orada çalıştığım süre boyunca sürekli stres ve baskı altındaydık. Ek mesailer, fazla çalışmalar karşılıksız bırakıldı. Hakkı Alkan’ın kameralarda görülen tavrı, aslında gündelik hayatımızın normaliydi.” ifadelerini kullandı.²

Bu tanıklıklar, yaşananların bir anlık öfke değil, sistematik bir patron şiddetinin sonucu olduğunu ortaya koyuyor.

Soylu’yla TOGG turu

Alkan, yalnızca “teknoloji influencerlığı” yapmıyor; AKP ile kurduğu sıkı ilişkiler sayesinde patron konumunu korumaya ve ilerletmeye de çalışıyor. 2023 seçimlerinden hemen önce, dönemin İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile TOGG aracında çektikleri video hâlâ hafızalarda. Neredeyse tüm parçaları yurtdışında üretilmiş olmasına rağmen, AKP’nin “yüzde yüz yerli” diyerek tanıttığı TOGG’un reklamının yanında bir uygulama daha tanıtıldı.

Süleyman Soylu KİM isimli uygulamayı tanıtırken Hakkı Alkan da uygulama hakkında sohbet ediyordu.³ Uygulama, yüz tanıma sistemi olarak işliyor ve polise ve ajanslara bilgi aktarıyor. Türkiye’de e-devlet uygulamaları dahil her gün yaşanan veri sızıntıları, bunun sistemsel bir hata olmadığını ve hükümetin kişisel verilerin gizliliğini önemsemediğini gösteriyor.

Alkan, ilerleyen aylarda da TOGG reklamı yapmayı sürdürdü. “Tesla alırsın ancak şarjı bittiğinde imdadına TOGG yetişir.” diyerek AKP’nin reklam yüzü olma rolünü benimseyen Alkan, Youtube kanalında ağırladığı isimler arasında yalnızca Süleyman Soylu değil, Selçuk Bayraktar, Hakan Fidan ve Recep Tayyip Erdoğan da bulunuyor.⁴ ⁵

AKP’lilerin ortak noktası: Fethullahçılık

Hakkı Alkan’ın iktidarla kurduğu samimi bağlantılar geçmişe dayanıyor. AKP’liler zamanında “Hoca Efendi” diyerek el etek öptükleri Fetullahçılık, 2016’da iktidarı paylaşma kavgasının doruk noktasına gelinmesiyle “FETÖ” olarak anıldı. Alkan, geçmişte bu kanaldan medet umdu. Bahaeddin Nakıboğlu ile fotoğraflarının medyaya yansıması, Alkan’ın Fetullahçılığını tekrar gündeme getirdi.⁶

Üstelik Alkan’ın 2016’dan önce sosyal medya paylaşımları da ortaya çıktı: “Los Angeles’ın abisi olmak” isteği, Fetullah Gülen’e “Hoca Efendi” diye hitapları, Pensilvanya ziyaretleri ve cemaat üyelerine maklube ısmarlama sözleri. 2016’dan sonra AKP’lilerle karakterize olan ani bir hafıza kaybı ile “FETÖ” suçlamalarını gündeme getirdi.⁷

Girişimciliğin rezilliği

Serbest piyasa övücülerinin pazarladığı “girişimcilik” miti, herkese doğru ve yeterince zeki adımlar atarsa, sermaye birikimi olmadan da çok para kazanabileceğini öğütler. Halkın yoksulluğun sebebini kapitalizm yerine bireysel yetersizliklere yüklemesi amaçlanır. Alkan örneği, bu mitin ardındaki sınıfsal gerçeği gösteriyor.

X (Twitter)’in yeni sahibi, Tesla araçlarının mucidi Elon Musk da benzer bir hikâye ile anılıyor. Kanadalı anne ve Güney Afrikalı babadan doğan Musk, 20’li yaşlarında milyonlar kazandı. Zip2’yi 307 milyon dolara satın alarak iş dünyasına adım attı. Daha sonra babasıyla arası açıldıysa da, bu zenginlik hikâyesi ABD’deki sermaye ağları ve siyasî bağlantılarla şekillendi. Musk’ın Trump ile dostluğu, 20 Ocak 2025’te Verimlilik Bakanı olarak atanması ve Mayıs’ta görevine son verilmesi, Türkiye’deki Alkan örneği ile benzer bir iç hesaplaşmayı hatırlatıyor.⁸ (8)

Hakkı Alkan örneği, Türkiye’deki “girişimcilik” mitinin ardındaki sınıfsal gerçekleri gözler önüne serdi. Emekçiye saksı fırlatan patron resmi, neoliberal düzenin ürettiği girişimciliğin özeti. İşçilerini sömüren, AKP ile kurduğu çıkar ilişkileriyle palazlanan, geçmişte Fethullahçılıkla beslenip bugün iktidar nimetlerine konan bir patron tipini Alkan’da görmek mümkün. Bu yalnızca Alkan’a özgü değil; Musk’tan Bayraktar’a, Trump’tan Erdoğan’a uzanan ağda sermaye her zaman iktidarla kol kola yürüyor.

“Girişimcilik” adı altında halka anlatılan başarı hikâyeleri, emekçilerin sömürülmesini, kapitalizmin asıl işlevini görünmez kılmaya çalışarak yoksulluğu bireysel yetersizliklere indirgemeye devam ediyor. Oysa gerçek basit. Kolay para vaadiyle pazarlanan girişimcilik sistemi, vahşi kapitalizmin vitrin süsü olmaktan fazlası değil.

Notlar: