Perşembe, Temmuz 24, 2025
ideo
  • Anasayfa
  • Türkiye
  • Dünya
  • Yazı
ideo
  • Anasayfa
  • Türkiye
  • Dünya
  • Yazı
No Result
View All Result
ideo
No Result
View All Result

Günden güne büyüyor: Tarımda pestisit gerçeği

ideo ideo
19 Haziran 2025
Türkiye, Yaşam
Günden güne büyüyor: Tarımda pestisit gerçeği

Tarımdaki pestisit gerçeği her geçen gün daha ağır tablolar yaratıyor. Yasaklı maddeler hâlâ gıda zincirinde yer alırken, ihraç ürünler “zehirli” ilan ediliyor, halk ise sağlığı tehdit eden kalıntılarla baş başa bırakılıyor.

Hasan Hüseyin Kapusuz

Tarımda yaygın olarak kullanılan kimyasal pestisitler, insan sağlığına ve ekosisteme geri dönüşü olmayan zararlar veriyor. Greenpeace, “Pestisitler ve Çocuklar” adlı raporunda bu konuyu detaylı bir şekilde ele almıştı. Bu rapora yanıt veren Tarım ve Orman Bakanlığı ise analizlerin kamuoyuyla paylaşılması talebine “kamuya faydası yok” gerekçesiyle olumsuz yanıt verdi.1

Pestisitler nedir?

Pestisitler, endüstriyel tarımda zararlı olabilecek böcekler, yabani otlar ve hastalık etmenlerine karşı koruma amacıyla kullanılan kimyasal maddeler veya mikroorganizmalar. Bu ürünler, bir ya da birden fazla aktif maddenin yanı sıra solvent (çözücü), emülgatör ve yapıştırıcı gibi farklı bileşenler içeriyor. İçerdikleri aktif maddelerin büyük kısmı, doğrudan zehirli özellik taşıyor. Pestisitlerin kısa vadede sağladığı ekonomik faydalar, uzun vadede insan sağlığı ve çevre üzerinde ağır bedellere yol açıyor. Bu nedenle zararlı pestisitlere dayalı üretim anlayışı, hem bugünün hem de geleceğin gıda güvencesini tehdit ediyor.2

Greenpeace’in raporu ne diyor?

Bu rapor, 16 Aralık 2024’te İstanbul’daki semt pazarları ve zincir marketlerden temin edilen 14 farklı meyve ve sebzeye (toplam 155 örnek) uygulanan pestisit analizlerinin sonuçları ile bu sonuçların çocuk sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini ele alıyor. Araştırmada, örneklerin %33’ünde yasal limitleri aşan pestisit kalıntılarına rastlanmış, ayrıca kullanımı yasaklanan Clothianidin ve Carbendazim gibi maddelerin hâlâ gıdalarda bulunduğu tespit edilmiş.

Rapora göre, örneklerin %61’inde birden fazla pestisit kalıntısı bulunmuş, %12’sinde ise 7 ila 23 farklı pestisitin bir arada yer aldığı belirlenmiş. Bu “kokteyl etkisi”, sağlık risklerini ciddi biçimde artırıyor. Özellikle çocuklar için büyük tehdit oluşturan gelişimsel toksisiteye yol açan pestisitler, örneklerin %31,6’sında tespit edilmiş. Ayrıca, analiz edilen örneklerin %43’ü PFAS (Perfluoroalkyl ve Polyfluoroalkyl Substances) adı verilen kalıcı kimyasalları içeren pestisitler barındırıyor. Raporda Türkiye’de kullanım izni olan 75 PFAS’lı pestisit bulunduğu da belirtilmiş.3

Geçen yıl yaşananlar

Avrupa Komisyonu’nun, gıdalarla ilgili bildirimlerin yapıldığı veri tabanı olan Gıda ve Yem için Hızlı Alarm Sistemi (RASFF), Türkiye’den gönderilen ürünler hakkında üst üste “zehirli madde” uyarısı yaptı. Sadece 2024 yılında, Türkiye’den ihraç edilen 494 ürün4, pestisit ya da zehirli madde içerdiği gerekçesiyle sınırdan geri çevrildi veya imha edildi. Bu bildirim sayısıyla Türkiye, bu alanda dünya birinciliğini sürdürdü.

Gelişmelerin ardından konu Meclis’e taşınırken, 27 Aralık 2024’te Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, “Zirai ilaç kalıntısı oranını yüzde 35 azalttık, RASFF bildirimlerini yüzde 54 düşürdük. AB bizden yüzde 30 daha fazla pestisit kullanıyor” şeklinde bir açıklama yaptı.5 Ancak veriler bu iddiayı doğrulamıyor. 2023 yılında Türkiye menşeli ürünler için yapılan RASFF bildirimi 361 iken6, bu sayı 2024’te 133 artarak 494’e yükseldi. Bildirimler azalmadı, aksine %37 oranında arttı.

Yeni yönetmelik durumu değiştirmedi

7 Ocak 2025’te alınan önlemler kapsamında yeni bir düzenleme yapılmıştı. Bu yönetmelik değişikliğiyle, yurt içinde üretilen ve ithal edilen gıdaların resmi kontrollerinde esas alınan maksimum kalıntı limitleri (MRL) güncellendi. Düzenlemeyle birlikte bazı ürünlerde ilk kez MRL belirlenirken, birçok pestisit için mevcut MRL’ler de düşürüldü. Değişiklikler, Avrupa Birliği’nin (AB) pestisit kalıntı limitlerine dair düzenlemeleri esas alınarak yapıldı.7

Yönetmelikte, üç ay içinde tam uyum sağlanacağı belirtilmişti. Ancak bu tarihten önce üretilen ürünlerin, raf ömrü boyunca piyasada kalabileceği ifade edildi. Buna karşın, AB ülkelerinden Türkiye menşeli ürünlere dair gelen uyarılar hız kesmedi. Yeni düzenlemeye rağmen, yılbaşından 18 Haziran’a kadar toplamda 211 bildirim yapıldı.8

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, bu durumu şu sözlerle savundu: “Neden sadece ihraç edilen ürünlerin geri dönüşüyle ilgili bir bildirim üzerinden Türkiye’de bütün üretimi yaftalıyoruz? Bu, üreticilere haksızlık değil mi? Geri dönen ihraç ettiğimiz ürünlerin oranı binde 1, maksimum binde 2’dir.”9

Avrupa ürünleri geri gönderiyor

Almanya, Türkiye’den ithal edilen üzüm yapraklarında beş farklı pestisit tespit etti. Bu nedenle ürünler, “potansiyel risk” gerekçesiyle piyasadan çekildi. Yine Almanya, kuru incirlerde okratoksin A’nın yasal limitin 3,3 katı fazla olduğunu; organik nohut ununda salmonella bulunduğunu; organik kayısı parçalarında ise aflatoksin ve okratoksin A limitlerinin aşıldığını açıkladı. Kurutulmuş nanelerde de salmonella tespit edildi ve ürünler “tehlikeli” ve “potansiyel risk” kodlarıyla işlem gördü.

Belçika, kurutulmuş kekiklerde pirolizidin alkaloidlerini 14,9 kat fazla saptayarak ürünleri “tehlikeli” kategorisinde geri çevirdi. Bulgaristan, Türkiye’den gelen limonlarda prokloraz pestisitini izin verilen limitin 42,7 katı oranında buldu. İtalya ve Hollanda ise kuru incir ve incirlerde aflatoksin B1 oranlarının sırasıyla 3,9 ve 4,5 kat fazla olduğunu bildirerek bu ürünleri sınırdan reddetti.10

Halk sağlığı tehlikede

Dr. Saliha Çelik tarafından Adana Ceyhan’da yapılan bir araştırmada, 66 tarım işçisi ile tarımla ilgisi olmayan 66 kişilik bir kontrol grubu karşılaştırıldı. Araştırma sonucuna göre, tarım işçilerinin tamamının saçında ve 62’sinin kanında en az bir tarım zehrine rastlandı. Kontrol grubundaki 66 kişiden 55’inin saçında, 52’sinin ise kanında pestisit kalıntısı bulundu. Bu bulgular, sadece pestisit kullanan çiftçilerin değil, bu ürünleri tüketen halkın da etkilenmekte olduğunu ortaya koyuyor.11

Çiftçiye yönelik desteklerin azaltılması ve kamusal mekanizmaların tasfiyesi, tarım emekçilerini üretimden kopardı. Tarımla uğraşan kişi sayısının azalması, ekili alanların daralmasına neden oldu. Bununla birlikte, ekilebilir tarım arazileri de zamanla azaldı. Emperyalizmin çıkarları uğruna yok edilen verimli toprakların bedelini ise halk ödüyor. Pestisit kullanımı arttıkça, zararlılarda direnç gelişiyor. Bu da her ekim döneminde daha fazla pestisit kullanımını zorunlu kılıyor.

Verimliliği artırmak için kullanılan bu pestisitler, daha çok ürün alınmasını sağlasa da insan vücudunda birikerek halkı yavaş yavaş zehirliyor. Vücutta biriken pestisitler uzun vadede kanser, Parkinson, Alzheimer, hormon bozuklukları ve kısırlık gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor.

Çözüm nerede?

Ülkemizin sağlıklı gıdaya ulaşma reçetesini ise devrimciler sunuyor. Neoliberal yağma politikalarının Türkiye’yi tarım ve hayvancılıkta dışa bağımlı hale getirdiğini belirten Devrim Hareketi “Mücadele Programı” adlı metninde, sermayenin bu alandaki saldırılarının geri püskürtülmesi için tarım emekçileri ve küçük üreticilerle birlikte mücadele edilmesini, tarım ve hayvancılığın kamu mülkiyeti temelinde yeniden yapılandırılmasını, böylece dışa bağımlılığın son bulmasını ve Türkiye’nin tüm yurttaşlarına ucuz, kaliteli ve sağlıklı gıda sunabilen bir ülke haline getirilmesi gerektiğini belirtiyor.12

Notlar:

  1. https://halktv.com.tr/gundem/pestisit-sonuclari-aciklanacak-mi-bakanliktan-kamuya-faydasi-yok-yaniti-947280h    ↩︎
  2. https://www.env-health.org/wp-content/uploads/2023/01/Pesticides_Brief_Final.pdf ↩︎
  3. https://www.greenpeace.org/static/planet4-turkey-stateless/2025/04/b49c32a7-pestisitler-ve-cocuklar_250428.pdf    ↩︎
  4. webgate.ec.europa.eu/rasff-window/screen/search ↩︎
  5. https://haber.sol.org.tr/haber/ihrac-edilen-gidalar-geri-gonderiliyor-bakandan-ab-daha-fazla-pestisit-kullaniyor-savunmasi ↩︎
  6. webgate.ec.europa.eu/rasff-window/screen/search ↩︎
  7. https://www.bloomberght.com/tarim-bakanligi-nin-yeni-pestisit-duzenlemesi-resmi-gazete-de-yayinlandi-3738660 ↩︎
  8. webgate.ec.europa.eu/rasff-window/screen/search ↩︎
  9. https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/ekonomi-haberleri/bakan-yumaklidan-pestisit-tepkisi_ID1613160/ ↩︎
  10. https://www.ekoturk.com/tarim/avrupa-20-urunu-zehirli-ve-kanserojen-madde-nedeniyle-iade-etti/        ↩︎
  11. https://guvenlitarim.csgb.gov.tr/media/p3ubc303/tarim-%C3%A7ali%C5%9Fanlarinda-pestisit-kalintilari_-dr-saliha-%C3%A7elik.pdf ↩︎
  12. https://devrim.org.tr/mucadele-programi/ (H.3.c) ↩︎
ideo

ideo

Diğer içerikler

Çok partili Türkiye’nin 79. yılı: Ne değişti?
Türkiye

Çok partili Türkiye’nin 79. yılı: Ne değişti?

ideo
21 Temmuz 2025
Kapitalizmin ameliyat masası: Sağlık turizminin karanlık yüzü
Türkiye

Kapitalizmin ameliyat masası: Sağlık turizminin karanlık yüzü

ideo
21 Temmuz 2025
Gerici ısrar sürüyor: Anıtkabir’e komşu cami planı yine mahkemeden döndü
Türkiye

Gerici ısrar sürüyor: Anıtkabir’e komşu cami planı yine mahkemeden döndü

ideo
21 Temmuz 2025
Bir cinayet ve sonrası: Mattia Ahmet Minguzzi davası ne gösteriyor?
Türkiye

Bir cinayet ve sonrası: Mattia Ahmet Minguzzi davası ne gösteriyor?

ideo
20 Temmuz 2025
Eğitimde laikliğe saldırılar devam ediyor: Danıştay, zorunlu din dersini anayasal buldu
Türkiye

Eğitimde laikliğe saldırılar devam ediyor: Danıştay, zorunlu din dersini anayasal buldu

ideo
20 Temmuz 2025
ideo

© 2024 ideo

  • Anasayfa
  • Türkiye
  • Dünya
  • Yazı
  • Künye

No Result
View All Result
  • Anasayfa
  • Türkiye
  • Dünya
  • Yazı
  • Künye

© 2024 ideo