Konser yasaklarından kara listelere, Zeytinli’deki iptal ve iade krizine kadar yaşananlar; sanatın gericilik ve piyasalaşma kıskacında boğulmaya çalışıldığını gösteriyor. Gericiliğe ve sermayeye karşı mücadeleyi büyütmek ise özgür bir sanat için zorunluluk.
Oğuzhan Aygen
Konser ve festival yasaklamaları özellikle 2022’den itibaren sistematik bir hal aldı. İlk örnek, Eskişehir’de düzenlenecek Anadolu Fest’in, valiliğin 15 gün boyunca tüm etkinlikleri yasaklamasıyla iptal edilmesiydi.1 Bu karar, sonraki yıllarda ülkenin dört bir yanında konser ve festivallerin engellenmesinin başlangıcı oldu. Yasaklar yalnızca yerli sanatçılara değil, yabancı sanatçılara da yöneldi. Gerici çevrelerin “Kuran ayetlerini şarkı yapıyor” diyerek hedef gösterdiği İranlı müzisyen Mohsen Namjoo’nun Türkiye turnesi kapsamındaki iki konseri de aynı yıl iptal edildi.2
Dönemin İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, attığı bir tweet’te “Festival adı altında bir dizi sahtekarın gayrikanuni olarak yapmak istediği hiçbir organizasyona devlet izin vermez” sözleriyle yasakların süreceğini açıkça ilan etti.3 Böylece başlayan yasak furyası günümüze kadar artarak devam etti.
Bakanlığın kara listesi
Gazeteci Timur Soykan, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2025 yaz konserleri için organizasyon şirketlerine resmi onay veriyor gibi görünse de fiilen engel koyduğunu yazdı. Soykan’ın aktardığına göre; Bakanlık, Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptal edilmesine, tutuklanmasına ve darbe girişimini protesto eden öğrencilerin hapsedilmesine tepki gösteren bazı sanatçıları kara listeye aldı. Kara listeye giren isimler arasında Yalın, Hadise, Mabel Matiz, Melek Mosso, Sertab Erener, Melike Şahin ve Cem Adrian bulunuyor.4
Zeytinli Rock Festivali: yasakların sembolü
Uzun yıllar Balıkesir’in Akçay beldesinde yapılan Zeytinli Rock Festivali, 2022’de bu ilde yasaklandı. 2023’te Çanakkale’de, ardından Muğla Sarıgerme’de düzenlenmişti. Bu yıl da aynı yerde yapılması planlanırken, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı festivale izin vermedi. Bunun üzerine organizatör Milyon Yapım festivali Marmaris Saklıgöl’e taşımak istedi ancak bu kez alanın “sit alanı” olduğu gerekçesiyle izin verilmedi.
Şirket, festivali İstanbul Sarıyer’deki kendi alanı Milyon Beach Kilyos’a taşımaya karar verdi. Fakat 18 Ağustos’ta Sarıyer Kaymakamlığı, “orman yangınları genelgesi”ni gerekçe göstererek etkinliği burada da yasakladı. Şirketin yürütmeyi durdurma talebi mahkemece kabul edildi, fakat Kaymakamlık üst mahkemeye itiraz ederek kararı iptal ettirdi.5
Zeytinli’de iade krizi
Festivalin iptal edilmesi yalnızca yasak tartışmaları yaratmadı, aynı zamanda binlerce müzikseveri maddi olarak da mağdur etti. 2022’de Balıkesir Burhaniye’de yapılması planlanan Zeytinli Rock Festivali kaymakamlık tarafından iptal edildiğinde, organizatör firma Milyon Yapım biletlerin iade edileceğini duyurdu. Ancak aradan uzun zaman geçmesine rağmen iadeler yapılmadı. Bilet alan pek çok kişi şirketle defalarca iletişime geçti, fakat sürekli ertelenen ödeme vaatleri hiçbir zaman gerçekleşmedi. Mağdur olan müzikseverler dava açacaklarını açıkladı.6
Şirketin bu tutumu, “(Milyon Yapım) yapmadığı festivalden topladığı nakit ile vadesi gelen borçlarını kapatıyor, ertesi yıl daha büyük festivaller planlıyor. Katılımcı maliyeti sıfır, içerideki satış kârı daha yüksek. Böylece olmayan festivale bilet satıp ‘seneye geçerli olacak’ diyerek gençlerden faizsiz kredi alıyor, halktan festival tekeline servet transferi yapıyor. Bu yöntemi birkaç yıldır tekrar ediyor.” sözleriyle yorumlandı.7
Sanatın piyasa tuzağı ve gericiliğin saldırısı
Yasakların bu kadar kolay uygulanabilmesi ve hızla yaygınlaşabilmesi, sanatın piyasalaşmasının doğrudan bir sonucu. Sanat, bir tüketim nesnesine dönüştürüldükçe, gerici saldırılar karşısında sanat daha kırılgan hale gelmektedir.
Sanatın özgürleşmesi için, buna karşı yalnızca münferit tepkiler değil; gericiliğe, piyasalaşmaya ve tüketim kültürüne karşı kapsamlı, örgütlü bir mücadele zorunluluk.
- https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/valilik-karariyla-iptal-edilmisti-anadolu-festin-baska-bir-tarihe-alinmasi-da-engellendi-1940635 ↩︎
- https://www.diken.com.tr/islamci-gruplarin-hedef-aldigi-mohsen-namjoonun-iki-konseri-iptal/ ↩︎
- https://x.com/suleymansoylu/status/1562186166820028417 ↩︎
- https://haber.sol.org.tr/haber/bakanliktan-yasak-listesi-bazi-isimlerin-antik-kent-tiyatrolarinda-konser-vermelerine-engel ↩︎
- https://www.dw.com/tr/mahkemeden-yeni-karar-zeytinli-rock-d%C3%BCzenlenemeyecek/a-73736736 ↩︎
- https://www.gazeteduvar.com.tr/festival-iptal-oldu-bilet-paralari-kayboldu-haber-1588378 ↩︎
- https://x.com/realAnilAba/status/1557778929909374977 ↩︎
