AB fonlarının dağıtımından sorumlu Türkiye Ulusal Ajansı, milyonlarca euroluk hibeyi AKP’ye yakın vakıf ve derneklere aktardı. TÜGVA, TÜRGEV, ve Ensar gibi kuruluşlar yüzbinlerce euroluk desteğin en büyük paydaşları olurken, “gençlik hareketliliği” adı altında hem iktidar çevreleri zenginleştirildi hem de AB’nin ülkedeki varlığı güçlendirildi.
Hasan Hüseyin Kapusuz
1 Ağustos’ta dağıtılan AB hibeleri kapsamında TÜGVA’ya 194 bin 454 euro, TÜRGEV’e ise 251 bin 531 euro verildi. Ulusal Ajans aracılığıyla yüz binlerce euroluk fon alan TÜGVA ve TÜRGEV, fon performansını 2025 yılında da sürdürdü. Ajansın, “Bireylerin öğrenme hareketliliği gençlik alanında ERASMUS akreditasyonuna sahip kurum ve kuruluşlar için gençlik hareketliliği” kapsamında 1 Ağustos’ta dağıttığı hibelerden TÜRGEV ve TÜGVA’nın da yararlandığı öğrenildi.
BirGün’den Mustafa Bildircin’in haberine göre bu kapsamda TÜRGEV 196 bin 150 euro, TÜGVA ise 187 bin 350 euro almaya hak kazandı. Vakıfların, “Avrupa Dayanışma Programı Gönüllülük Projeleri” kapsamında da ajanstan fon aldığı bildirildi. Gönüllülük projeleri kapsamında TÜGVA’nın aldığı fon 7 bin 104 euro, TÜRGEV’in aldığı fon ise 55 bin 381 euro olarak kayıtlara geçti.
Ulusal Ajans
2003 yılında pilot uygulamalara başlayan Türkiye Ulusal Ajansı, 1 Nisan 2004 yılında Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programlarının tam üyesi haline geldi. Ajans, 2006 yılı itibarıyla AB programlarının Türkiye’deki yürütücüsü oldu. Kuruluş misyonu, “Eğitim, gençlik ve spor alanlarındaki AB programlarını en etkin şekilde yürütmek” ve “Vatandaşlar ile kurum ve kuruluşların programlardan azami şekilde istifade etmelerini temin etmek” olan Ulusal Ajans, kısa sürede tartışmalı hale geldi. Hibeleri dağıtan ajans, AB fonu pastasından en büyük dilimi iktidara yakın vakıf ve derneklere verdi.1
Verilen fonlar
2024 yılında Türkiye Ulusal Ajansının, “Gençlik Hareketliliği” alanında hibe verilen vakıf ve derneklere verdiği hibelerin kapsamında toplam 13 vakıf ve derneğe, 1 milyon 425 bin euroluk hibe sağlandığı bildirildi. Toplam 1,4 milyon euroluk pastadan en büyük payı, 200 bin euro ile MÜSİAD’ın aldığı kaydedildi.
TÜRGEV’in de 175 bin euro hibe ile yer aldığı listede Bülbülzade Eğitim Sosyal Sağlık Kültür Spor Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği ayrıntısı da dikkat çekti.
Gençlik hareketliliği alanında kullanmak üzere 125 bin euroluk hibe verilen dernek 2013 yılında, Suriye’den gelen ve “muhalif din adamları” olarak nitelendirilen kişiler ile Gaziantep’te toplantı yapıp, toplantının sonuç bildirgesinde ise “Cihat çağrısı” yapmasıyla tepki çekmişti.23
Yine 2024 yılında Gençlik Değişimleri ve Gençlik Çalışanlarının Hareketliliği proje başvurusu yapan vakıf ve dernekler arasında Vakıfay Derneği ile Kayseri Eğitim Vakfı da yer almıştı.Yeniden Refah Partisi’nin kurucular kurulu üyesi Mahmud Altunsoy’un yönetiminde olduğu Vakıfay Derneği’nin, “Afetlere Karşı Gençliği Güçlendirme” projesine 26 bin 112 euro hibe desteği sağlanmıştı.
Nakşibendi tarikatının Konyevi koluna yakınlığıyla bilinen Kevser Derneği’nin, “Uluslararası Gençlik Çalışmaları İçin Gençlik Çalışanları İş Birliği Projesi” projesi için ise 31 bin 912 euro hibe aktarılmıştı.
Aynı yıl AKP’ye yakınlığı ile bilinen ve kamu kaynaklarından sağlanan ayrıcalıklarla kamuoyunda tartışmalara neden olan Ensar Vakfı da Avrupa Dayanışma Programı Kalite Sertifikası için başvuru yapmıştı. Vakfın genel merkez düzeyinde yaptığı başvuru olumlu değerlendirilmişti.
Bu kapsamda geçen sene Ensar Vakfı Genel Merkezi’ne, “Ev Sahibi-Destekleyen” rolü verilmişti. Vakfın böylelikle, gönüllülük projeleri kapsamında genel merkez düzeyinde hibe talebinde bulunabileceği ifade edilmişti. Böylece şubeleri aracılığıyla Türkiye Ulusal Ajansı’ndan yüz binlerce euroluk AB fonu alan vakfın, genel merkez düzeyinde de AB fonu almasının önü açılmıştı.4
Önceki yıllar
2021-2024 arasında verilen desteklerden TÜGVA, ajanstan dokuz kere hibe aldı. Sadece bu 4 sene içinde TÜGVA’ya sağlanan hibenin toplam tutarı, 711 bin 212 euro olarak kayıtlara geçmişti.
Yönetiminde Fatmanur Altun, Esra Albayrak ve Mevlüt Uysal gibi isimlerin yer aldığı TÜRGEV de hibe desteği alan kurumlar arasında yer aldı. Bu yıllar arasında TÜRGEV’in beş projesine toplam 420 bin 237 euro hibe sağlandığı belirtilmişti.
Başkanlığını Bilal Erdoğan’ın yaptığı Dünya Etnospor Konfederasyonu da euroya boğulmuştu. Vakfın, gençlik projeleri kapsamında ajanstan 272 bin 616 euro hibe aldığı öğrenildi.
Hemen her yıl milyarlarca lira gelir elde etmesine karşın denetlenmeyen ve “Diyanet’in kara kutusu” olarak nitelendirilen Diyanet Vakfı’nın da hibe desteği aldığı görüldü. Vakfın 2021 yılında gerçekleştirdiği bir proje kapsamında 45 bin 870 euro hibe desteği aldığı belirlenmişti.
SETA da, Türkiye Ulusal Ajansı’ndan yüz milyonlarca euroluk hibe alan kuruluşlar listesine adını yazdırdı. Gazetecileri fişleyen çalışmalarıyla tartışılan kuruma, “Göçmenlerin Adaptasyonları” projesi için 41 bin 20 euro, “Bilgi ve Veri Güvenliği” projesi için ise 250 bin euro hibe verildiği belgelenmişti.5
“Fon değil, hibe”
Gelen tepkiler üzerine Dışişleri Bakanlığı, AB’den alınan desteğin ‘fon’ değil ‘hibe’ olduğunu belirterek konuya ilişkin açıklama yapmıştı.
Bakanlık, “2004 yılından bu yana 39 binden fazla projeye hibe tahsis edilmiş ve 630 binden fazla vatandaşımıza yurt dışında bireysel ve mesleki gelişim fırsatı sağlanmıştır. Türkiye Ulusal Ajansı tarafından Erasmus+ Programı kapsamında tahsis edilen fonların yaklaşık yüzde 46’sı üniversitelerimiz, yüzde 23’ü meslek liselerimiz, yüzde 15’i okullarımız, yüzde 11’i gençlik kuruluşları ve yüzde 5’i ise yetişkin eğitimi ile ilgili kuruluşlarımız tarafından kullanılmaktadır. Türkiye Ulusal Ajansı’na sunulan tüm başvurular Ajans dışından, bağımsız uzmanlar tarafından değerlendirilmekte ve hibe almaya hak kazanan projeler bu uzmanlar tarafından tespit edilmektedir. Destek sağlanan tüm çalışmalar ise Avrupa Komisyonu’nun yayımladığı kurallara uygun şekilde ve Avrupa Komisyonu’nun denetiminde hayata geçirilmektedir.” diyerek bu fonları aklamaya çalışmıştı.6
Hibe denilerek geçiştirilen bu yapı kalkınma adı altında kendi politikalarını dayatmaya çalışıyor. Kısa vadeli olan bu yapı tekrar ve tekrar verilerek o fonlara bağımlılık yaratıyor ve dışa bağımlılığı pekiştiriyor. AB, bu tarz fonlamaları kendine meşru bir hak görüyor. Böylelikle pan-avrupacılık adı altında hegemonyasını kurmaya çalışıyor. “Dış güçler” diyerek gezen iktidar ve hempası ise bu paraları ceplerine atmaktan çekinmiyor.
- https://haber.sol.org.tr/haber/yerli-ve-milli-vakiflara-ab-hibesi-tugva-ve-turgeve-yuz-binlerce-avro-400521 ↩︎
- https://www.yeniurfagazetesi.com/haber-yardim_platformu_suriyeli_alimler_toplantisina_katildi-10236.html ↩︎
- https://www.birgun.net/haber/erdogana-destek-bulbulzade-vakfinin-kasasini-doldurdu-cihatci-dernege-hibe-akittilar-538500 ↩︎
- https://www.birgun.net/haber/konu-avro-olunca-akan-sular-durdu-islamci-derneklere-ab-fonu-yagiyor-543102 ↩︎
- https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/esas-foncular-iktidar-sahipleriymis-2240112 ↩︎
- https://t24.com.tr/haber/ulusal-ajans-tan-tugva-turgev-ensar-ilim-yayma-cemiyeti-ve-tarikat-derneklerine-ab-fonu-yagdi,1180189 ↩︎
