MÜSİAD istiyor, MEB yapıyor: Zorunlu eğitim hedefte

MÜSİAD Genel Başkanı Burhan Özdemir’in zorunlu eğitim karşıtı açıklamaları, AKP’nin çocuk işçiliğini yaygınlaştıran politikalarının sermayeyle tam bir uyum içerisinde gerçekleştirildiğini gösterdi.

Yalım Aydın

Bugün Yeni Şafak’ta yayınlanan bir röportajda¹, Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Burhan Özdemir tarafından zorunlu eğitimin istihdama engel olduğu öne sürüldü. Röportajda patronların, özellikle sanayi bölgelerinde çalışan bulmakta zorlandığı, bunun temel nedenlerinden birinin ise 12 yıllık zorunlu eğitim olduğu iddia ediliyor. 12 yıllık kesintisiz eğitim sistemini “çok yanlış bir uygulama” olarak niteleyen Özdemir, zorunlu eğitimin ülkeye herhangi bir faydası olmadığını söylemekten de çekinmedi.

MÜSİAD Genel Başkanının zorunlu eğitime dair yaptığı açıklamalar, çocuk işçiliğini yaygınlaştıran MESEM projesiyle birlikte düşünüldüğünde karanlık bir tablo. Yakın zamanda yayınladığımız bir yazıda da MESEM programı kapsamında Savunma Sanayi Başkanlığı ile yapılan bir protokole dikkat çekmiştik.² MEB ile Savunma Sanayii Başkanlığı arasında imzalanan protokolle, 13 pilot meslek lisesinde öğrenciler savunma sanayii için “nitelikli iş gücü” olarak yetiştirilmesine karar verilmişti. Sermaye çevreleri, gençleri erken yaşta işgücüne katma hedefini “nitelikli istihdam” söylemleriyle pazarlarken, liseliler ve hatta ortaokul öğrencileri güvencesiz koşullarda çalıştırılıyor.

Kamunun kaynakları şirketlere veriliyor

Milli Eğitim Bakanlığı’nın son yıllarda yaygınlaştırdığı Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM) ve sermayeye entegre okullar, çocuk emeğinin sömürüsünü büyütüyor 2023-2024 eğitim öğretim yılında 385 bini aşkın öğrencinin kayıtlı olduğu MESEM’lerde öğrenciler haftada sadece bir gün okula giderken, dört gün boyunca işyerlerinde çalışıyor. MEB’in 2024’te pilot olarak uygulamaya başladığı “Mesleki Ortaokul” projesi ise sömürüyü ortaokullara kadar indirmeye çalışıyor. Çocuklar 7. sınıfta atölyeye, 8. sınıfta ‘mesleğe’ yönlendiriliyor.

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in övgüyle bahsettiği, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da imzasını taşıyan MESEM, çocuk işçiliğini kurumsallaştırmaya çalışıyor. 2023-2024 eğitim öğretim yılında MESEM kapsamında çalıştırılan en az 12 çocuk iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. 2025’in yalnızca ilk dört ayında ise bu sayı 23’e ulaştı. Bu ayın başında ise Mersin Silifke’de Ankara Erkunt Mesleki Eğitim Merkezinden kampa gelen iki öğrenci hayatını kaybetmişti.³

MESEM kapsamında çalışan öğrencilerin maaşları ve sigortaları kamu kaynaklarından karşılanıyor. 12. sınıfta asgari ücretin yarısı kadar maaşla işyerlerinde çalışan bu öğrencilerin ücretlerini devlet ödüyor. Patronlar ise emeğe para vermekten kaçınmakla kalmıyor, aynı zamanda kamudan milyarlarca liralık teşvik alıyor. Sadece 2025’in ilk dört ayında, işsizlik sigortası fonundan patronlara 10,3 milyar TL ödendi. Bu rakam, 2024 yılında 22 milyar TL, 2023 yılında ise 38,6 milyar TL idi. Yani MESEM’in yalnızca son 2,5 yıldaki kamuya maliyeti toplam 70,9 milyar TL’yi buldu.⁴

Bakanın desteği tam

Geçtiğimiz yılın sonlarına doğru katıldığı AKP Batman Merkez İlçe 8. Olağan Kongresi’nde Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, Cumhuriyet ve laiklik karşıtı söylemlerde bulunmuştu. Laikliği “Türkiye’ye özgü, kendi icat ettiğin laiklik kavramının dayatılması” olarak tanımlamıştı.⁵ Başında bulunduğu Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda her yıl artan zorunlu din derslerine, çocukların sistemli biçimde imam hatip okullarına yönlendirilmesine ve ÇEDES projesiyle birlikte tarikatların okullara sokulmasına dair tek bir kelime etmemişti. Bunun yanında bakan koltuğuna oturduğu süre boyunca karma eğitimi de birçok konuşmasında hedef almaktan çekinmedi.

Tekin, yalnızca tarikatlara sunduğu sınırsız destekle ve gericiliğiyle değil, sermayenin taleplerine yoğun desteği ile de AKP’nin sınıf karakterini yansıtıyor. Bugün MÜSİAD Genel Başkanının yaptığı açıklamalara benzer açıklamaları yakın zamanda Yusuf Tekin de yapmış, on iki yıllık zorunlu eğitimi tartışmaya açmıştı. Bu yılın Mayıs ayında AKP TBMM Grup Toplantısı öncesi soruları yanıtlayan Tekin, “İş dünyası ara eleman bulmakta zorlanıyor” diyerek 12 yıllık zorunlu eğitim tartışmalarına değinmiş ve patronların sesi olmuştu.⁶

Çıkış nerede?

Bir karanlık yaratılmaya çalışılıyor. Patronların ve tarikatların eğitim bakanı Tekin’in bu karanlıkta gerek MÜSİAD’ıyla gerek başka sermaye unsurlarıyla gerekse tarikatlarla aktif bir role soyunduğu da ortada. MESEM programı ve MÜSİAD Genel Başkanı Burhan Özdemir’in açıklamaları, çocukların eğitim hakkını gasp ederek onları erken yaşta sömürü çarklarının içine itiyor. Patronlar kârlarını arttırsın diye çocukları güvencesiz işlerde çalışmaya sürüklüyorlar. Eğitim gibi toplumsal niteliği olan bir alanın niteliğini sermayenin talepleri belirliyor. Buna mahkûm değiliz. Bize dayatılan bu karanlıktan laik, bilimsel ve kamucu eğitim için mücadeleyi büyüterek kurtulacağız.

Notlar: